Najstarija beogradska crkva - Crkva Ružica

Najstarija beogradska crkva - Crkva Ružica

Bogorodičina crkva Ružica predstavlja jedan od najstarijih sakralnih objekata u Beogradu, iako nije poznato koje godine je napravljena niti ko je naložio njenu izgradnju. Nalazi se na istom mestu već nekoliko stoleća - u podnožju Zindan kapije na Beogradskoj tvrđavi. Zajedno sa Crkvom Svete Petke na Tvrđavi čini zaista posebno mesto za obilazak, molitvu, venčanje i krštenje.

 

Crkva Ružica u narodnim legendama 

Nažalost, vek gradnje i graditelji najstarije beogradske crkve istoriji nisu poznati. Ipak, za njen nastanak i istoriju je vezano nekoliko narodnih predanja, koja su pokušala da daju odgovor na pitanje - ko je zaslužan za izgradnju crkve Ružice? Smatra se da je na mestu sadašnje crkve Ružice postojala crkva istog imena još pre osmanskog osvajanja, ali je po njihovom dolasku srušena i pretvorena u džamiju. Odmah po oslobođenju Beogradu se javila ideja za obnavljanjem crkve, pa su i radovi počeli već nakon nekoliko dana. Do kraja te godine crkve je bila otvorena za vernike i bogosluženje zahvaljujući Knezu Mihailu. Još 1870. godine je bilo postavljeno prvo zvono na crkvi. 

Prema istorijskim spisima Konstantina Filozofa je na ovom mestu za vreme despota Stefana Lazarevića postojala crkva Uspenja Presvete Bogorodice. Crkva je na tom mestu ostala od XIII veka i ovde su čuvane velike relikvije kao što je Čudotvorna ikona Bogorodice Beogradske. 

Jedan vek kasnije, u XVIII veku, crkva Ružica je služila kao mesto za odlaganje baruta austrijske vojske, a u XIX veku je imala svrhu vojne crkve kada je podignut i zvonik.

Legenda o tri sestre 

Prema jednoj od narodnih legendi, tri sestre megdandžije Bogdana Jakšića i ćerke vojvode Jakše Ružica, Marica i Cveta su na prostoru današnje Beogradske tvrđave početkom XV veka podigle sebi po jednu crkvu kao zadužbinu i nazvale ih svojim imenima. 

Velika oštećenja crkve tokom Prvog i Drugog svetskog rata

Tokom Prvog svetskog rata je crkva Ružica znatno oštećenja i skoro porušena usled austrijskog bombardovanja. Austrijski i nemački vojnici su iskoristili nesrećne okolnosti i opljačkali su neke od važnih relikvija. Tokom 1925. godine crkve je obnovljena prema idejama ruskog arhitekte Nikolaja Krasnova. Tada je crkva Ružica dobila dve bronzane statue u prirodnoj veličini koje se nalaze na ulazu u crkvu - cara Dušana i pešadije iz Balkanskih ratova. Interesantno je pomenuti da su crkveni elementi nakon rata napravljeni od vojnog materijala, pa čak i ikone. 

Veliki radovi urađeni su neposredno pre početka Drugog svetskog rata kao što je vodovod, kapija ispred oltara, kapela Svete Petke i crkveni dom. Tokom 1944. godine je crkva ponovo pretrpela značajna oštećenja. Pod zaštitu države je stavljena 1965. godine i predstavlja važan spomenik kulutre.

Ikonostas crkve Ružice 

Spoljašnjost i unutrašnjost crkve je zaista fascinantna svim posetiocima. Spolja je obrasla u kamen i zeleni bršljen, a unutra krije impozantna umetnička dela. Ikonostas je izradio Kosta Todorović, srpski stolar. Ikonostas je oslikao Rafailo Momčilović, monah prema skicama episkopa Irineja Đurića. Posetiocima je posebno interesantno što mogu da vide predmete izrađene od ratnog i vojnog materijala, kao što su mesingani luster ili polijelej. Unutrašnjost crkve je dodatno ukrašena i oficirskim sabljama srpske vojske. Na živopisu, koji je sada već znatno oštećen, mogu se videti likovi kralja Aleksandra I Karađorđevića, Kralja Petra I i cara Nikolaja II Romanova.